Uszlachetnianie języka.

BRMTvonUngern

Dzban" młodzieżowym słowem roku. "Zadziałały luźne skojarzenia"
"Dzban" jako jedna z "coraz bardziej wyrafinowanych obelg" zyskał w ciągu mijającego roku ogromną popularność, nie tylko wśród młodzieży. Postanowiliśmy zapytać językoznawcę, dlaczego.

Prof. Jerzy Bralczyk komentuje decyzję jury

W plebiscycie na młodzieżowe słowo roku oddano aż 10 tys. głosów. Bezkonkurencyjny okazał się "dzban", na który zagłosowało aż 30 proc. osób Jury konkursu, Marek Łaziński, Ewa Kołodziejek i Bartek Chaciński jednogłośnie poparło wybór.

- Tegoroczne wyniki plebiscytu pokazują, że nie tyle coraz szybciej zmienia się polszczyzna, co raczej coraz mocniejszy wpływ mogą mieć na nią - w czasach mediów społecznościowych - działania pojedynczych, konkretnych osób. Z punktu widzenia zjawisk młodej polszczyzny internetowej "dzban" wpisuje się w tendencję do mnożenia coraz bardziej wyrafinowanych obelg - omijających słowa wulgarne choćby ze względu na moderację dyskusji na różnych forach. "Dzban" zwyciężył bezapelacyjnie - komentował wyniki Bartek Chaciński.

Według słownika slangu i mowy potocznej miejski.pl, słowo "dzban" to negatywne, zabawne określenie osoby, która zrobiła coś głupiego, śmiesznego itp. To też osoba często nieobyta, wyróżniająca się pod względem zachowania. Postanowiliśmy zapytać językoznawcę, dlaczego właśnie z tymi cechami łączy się wyraz "dzban".

REKLAMA

- Wydaje się, że tutaj działają luźne skojarzenia. Nieraz trudno powiedzieć, dlaczego pewne słowa odnoszą się do nowych znaczeń, jak było choćby w przypadku "ściemniać", ale jednak czujemy pewną trafność. W dzbanie postrzegamy coś grubego, mało kształtnego, starego. Słysząc słowo "dzban", czujemy, że jest to coś, co jest niezgrabne, trochę prymitywne, mało aktywne. I właśnie te cechy powodują nasze skojarzenia z tym określeniem - mówi w rozmowie z WP Książki prof. Jerzy Bralczyk.

Słowo to w podobnym kontekście używane jest od dłuższego czasu. Jak podkreślało jury, pierwsze użycie w odniesieniu do osób pojawiło się w sieci już w 2009 r. Niemniej, wyjątkową popularnością cieszyło się w tym roku. Wpływ na to ma też wiedza, w jaki sposób wcześniej słowo występowało w języku i kulturze. - To też ten dzban, który ukuliśmy w powiedzeniach, np. "dopóty dzban wodę nosi, dopóki się ucho nie urwie" - wyjaśnia prof. Bralczyk. Warto zaznaczyć, że wcześniej nie było używane tak często w tak dosłownym kontekście.

Tegoroczny plebiscyt na młodzieżowe słowo roku był trzecim w historii. W poprzednich edycjach wygrywały wyrazy "sztos" oraz "XD".

...

Przedtem bylo slabo. Sztos to chyba 20 lat temu! A XD to pierwsze slysze. Ale tu znakomicie! Przednie! Tylko wytlumaczenie musimy jednak zapytac ludzi a nie wymyslac.

A.
46 min. temu
Mam wrażenie, że pan językoznawca jest totalnie oderwany od realnego języka. Osobiście odnoszę wrażenie, że "dzban" jest tym "dzbanem" nie przez ksztalt czy przestarzałość tylko przez to, ze jest pusty w środku jak i łeb obdarzonego tym mianem. Dwie drogą, bardzo podoba mi się to słowo i w ogóle tendencja do używania cenzuralnych i zabawnych obelg zamiast wulgaryzmów.

!!!

No wlasnie PUSTY W SRODKU! I o to chodzi! Tu nastapila podmiana przyslowia slynnej dawnej gry zagadki:

Czemu DZWON!!!!! głośny!
Bo pusty! (W środku!)!

!!!!

Dzwon -->> Dzban bardzo podobne!
Zreszta ludzie uszanowali dzwony ktore jednak sa szlachetne i nie nadaja sie na okreslenie glupoty gdyz nastapilo by swego rodzaju swietokradztwo. Np. Dzwon Zygmunta.
A dzbanowi mozna dowalic.

Widzimy ze jezyk polski mimo wszystko ma sie dobrze dzieki roznym forom internetowym nastepuje swego rodzaju rozkwit! I zgodny z duchem jezyka polskiego! Toz przeciez oslawiona ,,krzywa" zastapila dziwke! Bo chamstwo mowilo ,,dziwka" a jasniepanowie zagranicznie elegencko curva. Super elegancja. Jak chamstwo poslyszalo to od razu chcialo podniesc poziom i zaczelo tez uzywac. Nikt nie chcial dziwki i w koncu to slowo przestalp byc wulgarne a krzywa stala sie najwiekszym ohydztwem! Nie wiedziec czemu. Bo jak panowie zobaczylj ze byle parobek rzuca krzywymi to sami przestali bo to ,,chamstwo". I tak niewinne slowo stalo sie bluzgiem.

Strach pomyslec co moze byc z dzbanem. Za chwile znowu moze bedzie niecenzuralne!

Ale widzimy ze nie wchodzi amerykanszczyzna! Co jest znakomite. To niestety rozni corpo maja dinnery interwiewy mitingi brifingi! Na styku z kapitalem zagranicznym. Normalni ludzie mysla po polsku i maja dzbany zamiast nie bede wymienial tych dwu slowek amerykanskich ktorych proporcja uzycia wyznacza roznice dialektow. Np. nowojorskiego i chicagowskiego.

A zatem optymistycznie - myslimy po polsku - zgodnie z duchem jezyka. Czyli az milo obserwowac taki rozwoj jezyka.